جلسه اول تفاوت ترس و استرس
گاهی اوقات بین ترس و استرس تفاوتی قایل نیستیم در صورتی که تفاوت های عمده ای با یکدیگر دارند
ترس یک عامل موقتی و درونی است که به مرور برطرف می شود مثلا نداشتن مطالعه کافی یا نداشتن اعتماد به نفس یا حتی ترس از شکست باعث می شود یک فرد دچار ترس شود اما با مطالعه کافی، بدست آوردن اعتماد به نفس این عوامل از بین می روند
استرس یک عامل همیشگی است و بهترین سخنرانان نیز دچارش می شوند و زمانی که فرد هیجان ارائه ی مطلب جدید را دارد یا می خواهد برای عده ای خاص سخنرانی کند یا مکان سخنرانی باعث ایجاد استرس در فرد می شود مثلا سخنرانی که همیشه در جمع کوچک 10 نفره صحبت کرده در هنگام صحبت در یک کنفرانس 100 نفره دچار استرس می شود
نشانه های استرس
ü عرق کردن کف دست و پیشانی
ü تپش قلب شدید و نامنظم
ü لرزش دست و پا
ü رنگ پریدگی، سرگیجه و خشکی دهان
ü حالت تهوع، دل درد و دل پیچه
ü تپق زدن در هنگام سخنرانی
ü لرزش صدا، بند آمدن و لکنت زبان
ü سرخ شدن و برافروختن
ü دلشوره
راهکارهایی برای کنترل کردن استرس
- تنفس 142 را یاد بگیرید
- آرام سازی بدن خود رایاد بگیرید( روی زمین دراز بکشید و سپس از کف پا شروع به منقبض کردن کنید و بعد به ساق پا، دست ها و قفسه سینه و گردن و سربروید و آن ها را منقبض کنید و بعد سی ثانیه آرام به ترتیب گفته شده عضلات را آرام و شل کنید)
- از دمنوش های آرامش بخش می توانید استفاده کنید(گل گاو زبان، دارچین و همچنین عرق بیدمشک و گلاب)
- همچنین می توانید از توسل و دعا استفاده کنید(با اهل بیت صحبت کنید تا در این سخنرانی به شما کمک کند یا از اذکاری چون الا بذکر ا...الطمینن القلوب)
راهکارهایی برای کنترل کردن ترس
- مواجهه با موقعیت( امام علی می فرماید از هر چیزی می ترسی خودت را در آن بیانداز)
- واقع بینی(شما در سخنرانی اول به این فکر نکنید که باید مثل یه سخنران حرفه ای بدون تپق حرف بزنید بلکه باید هر بار مطالب خود را ارتقا بدید)
- شکست خوردن رو به جلو( شما با خواندن یک الی دو مقاله سخنران یا گوینده خوبی نمی شوید و بعد تصور کنید می توانید در یک جمع زیاد سخنرانی کنید، بلکه باید برای چند بار جلوی همسر یا یک عضو از خانواده صحبت کنید وقتی توانستید از این قسمت به خوبی عبور کنید بین اعضای خانواده خود و بعد در بین اعضای فامیل و دوستان خود سخنرانی وصحبت کنید)
- دانش افزایی( اگر می خواهید در حوزه خاصی مثلا سیاسی، فرهنگی و... صحبت کنید بسیار مطالعه کنید و ازطریق تلویزیون یا اینترنت به صحبت های اساتید این حوزه نگاه کنید)
- مقایسه ممنوع( خود را با افراد دیگر مقایسه نکنید زیرا هرکس دارای استعدادی است اما می توانید اساتید مورد علاقه خود را بعنوان الگو قرار دهید تا خود را ارتقا دهید)
آموزش تنفس دیافراگمی در 50 روز
ده روز اول
در ده روز اول هر روز به مدت 5 دقیقه به حالت طاق باز بخوابید و در حالتی که کف پاها روی زمین و زانوها خم هستند نفس عمیق بکشید.در این حالت تنفس شکمی خواهید داشت.
بیشتر از 5 دقیقه نیاز نیست و مداومت آن در ده روز موجب تقویت عضله دیافراگم خواهد شد.
ده روز دوم
در ده روز دوم هر روز به مدت 5 دقیقه درازکش تمرین را ادامه دهید. اما کف پا روی زمین نباشد و پاها را صاف بکشید. سعی کنید مدت زمان بازدم طولانی و دم سریع باشد
ده روز سوم
در ده روز سوم تمرین را به حالت درازکش، پاهای کشیده و مدت 5 دقیقه انجام دهید. اما هنگام بازدم یک شعر را بخوانید و هر بار سعی کنید ابیات بیشتری را بخوانید. سعی کنید تعداد بیتها را به مرور و کم کم زیاد کنید.
در این کار زیاده روی نکنید چون ممکن است زود شما را خسته کند.
ده روز چهارم
در ده روز چهارم تمرین را به مدت 10 دقیقه پیگیری کنید.این بار اشعار یا متن را با صدای بلندتری بخوانید و سعی کنید هر روز صدایتان کمی از روز قبل بیشتر باشد.افزایش زمان تمرین به 10 دقیقه را می توانید به مرور انجام دهید. مثلاً روزی 30 ثانیه یا یک دقیقه به مدت زمان تمرین تنفس در حالت درازکش اضافه کنید.
در ده روز چهارم باید سعی کنید بازدم شما زمان بیشتری طول بکشد. به این معنی که وقتی شعر یا متنی را می خوانید با یک نفس مقدار بیشتری از آن را بخوانید.
ده روز پنجم
در ده روز پنجم به همان حالت تمرین را به مدت 10 دقیقه ادامه دهید و در بازدم مقدار بیشتری از متن یا شعر را بخوانید. بعد از اتمام ده دقیقه نوبت به یک تمرین دیگر می رسد. در همان حالت درازکش بمانید و یک کتاب با ضخامت زیاد روی شکم خود بگذارید. نفس عمیق بکشید و با صدای سسسسس آن را خارج کنید. همین طور که نفس را به بیرون می دهید کتاب شروع می کند به پایین رفتن. حالا نوبت آن است که شکم خود را محکم نگه دارید و اجازه ندهید کتاب به پایین برود. این کار را به مدت 5 دقیقه ادامه دهید که با 10 دقیقه قبلی می شود 15 دقیقه و شما باید در ده روز پنجم روزی 15 دقیقه تمرین داشته باشید
جلسه دوم موضوع سخنرانی و بداهه گویی
یکی از مهمترین موضوعات در سخنرانی محتوا یا موضوع سخنرانی است ، اینکه درباره چیزی صحبت کنیم تا دیگران جذب شوند
سوالاتی که قبل از سخنرانی باید از خود بپرسید
1.مخاطب من چه مشکلاتی دارد؟(اعتیاد، نداشتن مهارت، عوامل تربیتی و...)
.2مخاطب من از چه چیزی ترس دارد؟ (نبود اعتماد به نفس، پرخاشگری کودکان و...)
.3رویای مخاطب من چیست؟(رسیدن به رتبه برتر،داشتن یک شغل پردرآمد و...)
.4مخاطب من برای رسیدن به هدفش چه موانعی دارد؟(میزان درآمد، عوامل محیطی و...)
.5چه سوال هایی برای مخاطب من بیشتر به وجود می آید؟(منابع مطالعاتی، مهارت های لازم و....)
ساختار یک سخنرانی
برای شروع سخنرانی می توانید یک شروع رازآلود و معمایی داشته باشید یا با یک سوال شروع کنید بعد باید برای مخاطب مزایای گوش دادن و ضررهای گوش نکردن را بیان کند و در اخرین مرحله این قسمت باید خودرا معرفی کرده و اینکه چرا باید پای این صحبت شما بنشیند
متن اصلی سخنرانی شامل بررسی تاریخچه و فلسفی موضوع و محتوا و راهکارهای لازم برای رفع مشکل باید بیان شود
انتهای سخنرانی شامل خلاصه تیتروار مطالب سخنرانی، پرسش و پاسخ چند دقیقه ای و بیان آیه یا حدیث قرآنی و جمله انگیزشی است
بداهه گویی
گاهی اوقات بدون اینکه از قبل آمادگی لازم را داشته باشید از شما درخواست می شود تا درباره موضوعی چند کلامی صحبت کنید به این نوع سخنرانی بداهه گویی می گویند
شما در این زمینه باید از قبل تمرین ها و تکنیک های لازم را انجام داده باشید تا بتوانید موفق شوید
تمرین های مناسب برای بداهه گویی
روزی یک کلمه انتخاب کنیم و کلمات هم معنی آنرا پیدا کنیم، سپس کلمات متضاد آن را نیز پیدا کنیم
اسامی از مکان ها، محیط ها، سفرها، کتاب ها و.... در یک برگه نوشته و هر روز با چشمان بسته یکی را انتخاب کنید و سی ثانیه درباره آن تامل کرده و سپس به مدت 5 دقیقه درباره آن صحبت کنید
جلسه سوم لحن و ریتم
تفاوت ریتم و لحن
- لحن یعنی برای اینکه ما بتوانیم احساس خود را به دیگران منتقل کنیم لحن کلام می تواند تاثیرداشته باشد مثل لحن عاشقانه، لحن نصحیتی، لحن سوالی و....
- برای اینکه لحن مناسب را در زمان مناسب ارائه دهید باید بسیار فیلم نگاه کرده یا صدا گوش دهید تا با لحن های مختلف آشنا شوید
- ریتم یعنی گاهی درسخنرانی افراد صدای خود را کم یا زیاد می کنند تا مخاطب به آن ها توجه کند مثل مجموعه ای از تاکیدات، مکث ها و فراز و فرود صداها
- در زمانی که می خواهید بر روی کلمه ای تاکید کنید باید بعد از کلمه حتما مکثی داشته باشید یا سرعت بیان خود را در این موقع باید کمتر کنید
- در زمانی که می خواهید از لحن حماسی استفاده کنید باید کوبنده و استوار سخن بگویید( آخرین بخش کلمه پایانی هر جمله خود را بکشید تا کشش آوایی ایجاد شود یا بر روی حرف ر بیشتر تاکید کنید یا تشدیدها را کامل و درست ادا کنید)
- در زمانی که می خواهید از لحن نصحیت و اندرز استفاده کنید باید آرام و آهسته نکات خود را به مخاطب القا کنید
- در زمانی که می خواهید از لحن شرطی استفاده کنید در کلمه ربطی مثل من، اگر، مگر اینکه، تا و... که بعد از جمله اول می آید باید تاکید بیشتری کنید
- در زمانی که می خواهید از لحن پرسشی استفاده کنید باید تاکید خود را بر کلمات سوالی داشته باشید مثلا روی کلماتی چون آیا، چگونه، چرا و....
- برای اینکه لحن و ریتم خود را تقویت کنید یک متن را از یک کتاب انتخاب کرده و با چند لحن مختلف بخوانید
جلسه چهارم بایدها و نبایدهای زبان بدن
ایستادن و حرکت کردن
سعی کنید تمام وزن خود را بر روی یک پا نیاندازید. در عوض با باز کردن پاها به اندازه عرض شانه، میتوانید یک زبان بدن خوب را نشان دهید، علاوه بر اینکه با این کار میتوانید صاف بایستید و دیرتر خسته شوید، این حالت ایستاده مزیت های دیگری نیز دارد، مانند: امکان چرخش به طرفین، برای تعامل بیشتر با تمام مخاطبین و نگاه کردن به مخاطبینی که در کنارههای سالن سخنرانی حضوری دارند. همچنین اگر در موقعیت ایستاده، پاهایتان را به اندازه عرض شانه باز کنید، به مخاطب این حس را میدهید که شما از اعتماد به نفس کامل برخوردار هستید و با اطمینان سخن میگویید. نکته بعدی این است که هیچگاه پای خود را جفت نکنید، این کار به این معناست که شما فردی منزوی
هستید و از اینکه در جمع حضور دارید، احساس خوبی ندارید، اما اگر بین پاهای خود فاصله بدهید، حس تمایل به حضور را به مخاطب منتقل میکنید و در زمان حرکت کردن سعی کنید با سرعت کم، هرچند دقیقه یکبار روی قدم بزنید
زاویه بدن
سعی کنید زاویه خودتان را با مخاطبان طوری تنظیم کنید که اشراف کامل به تمام فضا داشته باشید، زاویه بدن شما باید در راستای مخاطبان باشد، به گونه ای که مخاطبین این احساس را پیدا کنند که شما برای آنها سخن میگویید
نشستن
گاهی ما در یک موقعیت خیلی رسمی صحبت میکنیم، اقتضاء این نوع سخنرانی این است که کمر ما کاملاً صاف باشد و پاهای ما کنار هم باشد و بین دو کف پا، به اندازه یک مشت، فاصله ایجاد کنیم که پاها نه خیلی به یکدیگر بچسبد و نه خیلی از هم فاصله داشته باشد. اما در یک محفل دوستانه یا موقعیتی که میخواهیم با مخاطبان راحت صحبت کنیم و فضا خیلی رسمی نیست، میتوانیم پاهای خود روی هم بیندازیم، یا کمی به جلو خم شویم تا این حس را به مخاطب بدهیم که به این گفتگو تمایل داریم و از این که در جمع آنها هستیم احساس راحتی میکنیم
تماس چشمی
هرگز مداوم به چشم های یک فرد خیره نشوید زیرا در جمعیت های کم تعداد مخاطب متوجه می شود و احساس ناخوشایندی به او دست می دهد هرگز بصورت مداوم به اشیا اطراف مثل در یا انتهای سالن و.....نگاه نکنید زیرا ممکن است به دلیل فراموش کردن رشته کلام بریده و ارتباط مخاطب با شما از بین برود
استفاده از دست
وقتی دست به سینه بایستید این پیغام را به مخاطب منتقل می کنید که آمادگی پذیرش دیگران را ندارید و احساس خوبی از حضور در جمع ندارید. صحبت کردن مداوم با دستان در جیب اصلاً مناسب نیست و حس تکبر، که یک احساس منفی است را به مخاطب میدهد
سرو گردن
صاف بنشینید و دست خود را به صورت مشت کرده، روی جناق سینه قرار دهید، سپس انگشت اشاره خود را باز کنید، اگر نوک انگشتتان به زیر چانه تان رسید، این یعنی که سروگردن شما در وضعیت مناسب قرار دارد، اما اگر انگشت شما از چانهتان فاصله داشت یا اینکه نتوانستید انگشتتان را کامل باز کنید و چانه تان پائین بود، اینها به این معنی هستند که وضعیت سر و گردنتان مناسب نیست. باید وضعیت سروگردنتان به گونهای باشد که نه خیلی رو به بالا باشد و نه خیلی رو به پائین، بهتر است روبروی آینه بایستید و با مشت کردن دست بر روی جناق سینه، تمرین کنید تا وضعیت سروگردنتان را درست کنید
جلسه پنجم مدیریت جلسه پرسش و پاسخ
زمانی که می خواهید متوجه شوید که محتوای ارائه شده توسط مخاطبین درک شده است می توانید از این راه استفاده کنید البته سه نوع پرسش از طرف مخاطب از شما پرسیده می شود گاهی برای اینکه متوجه شود مطلب را متوجه شده، گاهی برای خنده و تحقیر شما و گاهی برای اینکه شما را امتحان کنند اما اکثریت افراد برای یادگیری وبالا بردن سطح معلوماتشان این کار را می کنند
البته نوع برگزاری به سخنران بستگی دارد و می توانید از قبل با عوامل برنامه درباره آن سخن بگویید
سوالات متداول افراد
ü تعاریف(گاهی بعضی کلامات برای افراد ناآشناست و از شما معنی آن کلمه را می پرسند)
ü شخصیت ها(زمانی که از کسی نقل قول می کند ممکن است برای افراد ناآشنا باشند و از او می پرسند)
ü مقدار انجام تمرین( شما تمرینی دادید میزان حداقل و حداکثر انجام آن را می خواهند)
ü منابع بیشتر برای مطالعه( برای اینکه درباره موضوع بیشتر تحقیق کنند)
ü شواهد و مستندات(بعضی مطالب نیاز به سند و مدرک دارد بخصوص در زمینه دینی و یا علمی )
نکات لازم در زمان پرسش و پاسخ
ü آسان کردن سوال اول با این عنوان که معمولا از من این سوال را می پرسند که....
ü تامل و فکر کردن درباره پرسش و بعد پاسخ دادن
ü تکرارسوال در زمانی که سوال را متوجه نشده اید
ü صبوری و داشتن سعه صدر در هنگام پاسخگویی
ü در هنگام تپق یا صحبت با لهجه افراد را تمسخر نکنید
ü اگر جواب چیزی را نمی دانید بگویید اطلاع ندارم
ü روی مطالب تعصب نداشته باشید و در کمال احترام از افراد بخواهید تا دلایلش را بگوید یا به صورت خصوصی با شما درمیان بگذارد
ü با عوض کردن بحث از جدل و حاشیه بین افراد جلوگیری کنید
